Vier Amsterdamse scholen voor voortgezet onderwijs deden met ruim honderd leerlingen mee aan het educatieve programma Taal voor Eenzaamheid van social designer Madelinde Hageman. Kunstenaars en kunstvakdocenten werkten in workshops samen met de leerlingen toe naar de eindpresentatie die half december 2019 in galerie Framer Framed plaatsvond. In korte portretten laten we kunstenaars die meewerkten aan het onderwijsproject aan het woord.
Woordkunstenaar Jörgen Gario stelt twintig tweedeklassers van de Vinse School in Amsterdam on-alledaagse en zintuigelijke vragen over eenzaamheid. Ze zitten in een kring op de blauwe vloer van het leslokaal. ‘Schrijf vijf dingen op die volgens jou het tegendeel zijn van eenzaamheid’, zo begint hij de workschop die onderdeel uitmaakt van het Amsterdamse scholenprojectt Taal voor Eenzaamheid.
Hij is gevraagd om eenzaamheid op een kunstzinnige manier met de leerlingen uit te werken. Taal is daarbij zijn voertuig. Vertrouwd terrein voor Jörgen, die zichzelf beschouwt als dichter/songwriter – of nog liever als spoken word-kunstenaar; een omschrijving die hem de meeste vrijheid biedt. Door zijn Antilliaanse achtergrond heeft hij een geheel eigen stem ontwikkeld in de wereld van de taal en de poëzie, waarbij hij er steeds meer van overtuigd raakte dat ‘niet haasten en de tijd hebben’ het beste zijn eigen ritme bepaalt.
Ook de leerlingen wil hij zonder haast en zo vrij mogelijk laten associëren op het thema eenzaamheid. Hij stelt vragen over eenzaamheid die hun zeer waarschijnlijk nog nooit eerder zo direct zijn gesteld zijn. En daarmee vangt hij meteen hun aandacht en concentratie.
‘Vragen stellen en reflecteren zijn belangrijk’, zegt Jörgen, ‘ik heb hoge verwachtingen van ze.’
De leerlingen op de blauwe vloer denken na over de dingen die ze het tegendeel van eenzaamheid vinden. Ze lezen ze voor: een zakje chips, ouders op de bank, weten waar je bent, een warme slaapzak, shushi. Vervolgens vraagt Jörgen wat ze proeven bij eenzaamheid, wat ze ruiken en welke beelden ze zien. Deze zintuigelijke benadering van eenzaamheid werkt: vrijwel alle leerlingen noemen voorbeelden uit hun eigen leven. De workshop wordt besloten met een brief die de leerlingen namens eenzaamheid aan zichzelf schrijven. Daarbij gebruiken ze hun eigen zintuigelijke ervaringen: Als ik kijk naar eenzaamheid zie ik een lege gevangenis met de lichten nog aan | Eenzaamheid ruikt naar toiletspray met bosvruchtengeur | Eenzaamheid smaakt naar de bonensoep die mijn opa altijd maakte | Eenzaamheid voelt als vochtige koude muur.
‘Het was een injectie van taal’, concludeert Jörgen. ‘Hun ideeën over eenzaamheid vond ik heel inspirerend, ze hebben er belangrijke dingen over opgeschreven.’
Op de dag van de eindpresentatie schreef Jörgen Gario het volgende gedicht waarin hij verschillende onderdelen die de revue hadden gepasseerd een plaats gaf. Hij las het voor:
Kattenpoep
het gevoel
dat de wereld
alleen bestaat
uit mensen
die willen vechten
voor zichzelf
de dagen voorbij zien gaan
ze tellen en altijd op één uitkomen
de vruchtbaarheid
van de mensentijd
die zich uit
in de voeding
van onze verbindingen
versterken
onze maskers verzachten
ons groente, fruit en snoep
delen
Er zit liefde in
delen
in symbolen vangen
wij boodschappers
van saamhorigheid
meetingpoint, sleepovers
kiss and ride, Doritos, de zon
Samen hoor ik liefde
koede patat voelt zich verdrietig
af en toe
niet te vaak
zolang ik eenzaamheid
kan delen met jullie
Jörgen Gario UNOM
12 – 12 – 2019
Zie hier voor het verslag van de eindpresentatie
Meer informatie over Jörgen Gario
