Ontwerper / kunstenaar Madelinde Hageman zoekt naar nieuwe woorden die ervaringen met eenzaamheid uitdrukken. Deelnemers aan haar workshops worden co-creators van deze rijkere taal voor eenzaamheid. Hageman: ‘Taal voor eenzaamheid is het antwoord op het taboe om hierover te praten.’

Hoe het begon

Als ontwerper kunstenaar Madelinde Hageman (1973) nadenkt over het fenomeen eenzaamheid, loopt ze vast in het gebrek aan taal. Het woord eenzaamheid roept bij haar het beeld op van isolement, verlatenheid. Dat klopt niet met haar persoonlijke ervaring. Je kunt veel mensen om je heen hebben en toch eenzaam zijn. Ze mist de woorden om over de vele verschijningsvormen van eenzaamheid na te denken en met anderen te praten. Haar conclusie: er moet een rijkere taal komen die uitdrukt om wat voor eenzaamheid het gaat.

Het wordt een project

Hageman start een ontwerpproces om de eenzaamheids-vocabulaire uit te breiden. De ingeving dat eskimo’s mintens 22 woorden hebben voor sneeuw, zet haar op het juiste spoor. Ze vervangt sneeuw voor eenzamheid en er ontstaan opeens heel poetische woorden die eenzaamheid nuanceren. Ze gaat actief op zoek naar nieuwe taal die betekenis geeft aan verschillende vormen van eenzaamheid. Maar haar doel ligt verder: een woordenboek over eenzaamheid met een palet van nieuwe, zelfverzonnen woorden, verbasteringen, samenvoegsels. Een nieuwe vocabulaire die zijn weg zal vinden naar het publiek domein.

Hageman gaat workshops geven waar deelnemers ultrakorte handpalmverhalen schrijven over persoonlijke situaties van eenzaamheid. Door actief te zoeken naar de taal die bij hun eigen situatie past, ervaren de deelnemers dat de schroom om over eenzaamheid te praten afneemt.

Belangrijke ervaringen

Hageman geeft workshops aan onder meer 12-jarige gymnasiumleerlingen, vrijwilligers van Humanitas, een congres van beleidsambtenaren en studenten van kunstacademies. De deelnemers aan de workshops zijn aanvankelijk terughoudend. Ze willen wel iets over hun eigen eenzaamheid op papier zetten, maar dan het liefst anoniem. Als ze de verhalen van anderen horen, verdwijnt de schroom en durven ze ook hun eigen verhaal te vertellen. Hageman: ‘Deze workshops zijn er voor iedereen, ook voor mensen die in isolement verkeren. Ze sluiten niemand buiten. Het is mooi om te zien hoe deelnemers geraakt worden door elkaars situaties van eenzaamheid. Dat werkt verbroederend.’ Inmiddels heeft ze 300 handpalmverhalen verzameld. Een deel daarvan staat op de site www.taalvooreenzaamheid.nl.

Maatschappelijke betekenis

Taal voor Eenzaamheid is een tegenkracht voor de negatieve beelden die eenzaamheid oproept. Het project wil eenzaamheid niet oplossen. Het is geen therapie. Hageman: ‘Door te schrijven en te vertellen over verschillende vormen van eenzaamheid en er nieuwe taal voor te vinden, ontstaat iets dat lichter is, dat je makkelijk met elkaar kunt delen. Taal voor Eenzaamheid is een antwoord op het taboe om erover te praten.’

Resultaat

De deelnemers aan de workshops dragen bij aan een vocabulaire – zo hoopt Hageman – die zijn weg zal vinden naar een breder publiek. Dit alles komt samen in een nieuw woordenboek over eenzaamheid. Ook de bezoekers van de interactieve site www.taalvooreenzaamheid.nl dragen daar aan bij. Ze kunnen hun ervaringen met eenzaamheid en de bijpassende woorden daar achterlaten. Zo ontstaat een openbare taalmarkt waar eenzaamheid in al zijn verschijningsvormen mag bestaan.

Madelinde Hageman wil haar werkwijze graag overdragen aan mensen die er in hun eigen (werk-) omgeving mee aan de slag willen.

Kijk voor meer informatie op www.taalvooreenzaamheid.nl