Vier Amsterdamse scholen voor voortgezet onderwijs deden met ruim honderd leerlingen mee aan het educatieve programma Taal voor Eenzaamheid van social designer Madelinde Hageman. Kunstenaars en kunstvakdocenten werkten in workshops samen met de leerlingen toe naar de eindpresentatie die half december 2019 in galerie Framer Framed plaatsvond. In korte portretten laten we kunstenaars die meewerkten aan het onderwijsproject aan het woord.
‘Toen we gevraagd werden mee te doen aan het project Taal voor Eenzaamheid zeiden we meteen Ja!, maar we realiseerden ons ook dat middelbare scholieren een moeilijke groep kunnen zijn en dat het niet altijd een feest is om met ze werken’, zegt Olivia Reschofsky (1986, Hongarije).Samen met Alice Pons (1987, Frankrijk) vormt ze het ‘nomadisch’ kunstcollectief MOHA. Ze ontmoetten elkaar elf jaar geleden op de Academie voor Theater en Dans van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. ‘We vinden het belangrijk’, vult Alice aan, ‘dat deze veertien- en vijftienjarigen in contact komen met kunst en dat ze uitgedaagd worden dingen te doen die buiten hun wereld vallen.’
Als MOHA treden met hun performances en projecten buiten hun eigen bubble en ontmoeten ze mensen die ze anders nooit zouden tegenkomen. Dat zijn vaak mensen die aan de rand van de maatschappij leven en daar is eenzaamheid zeker een probleem, vertellen Alice en Olivia. ‘Kunst is ons werktuig om deze ontmoetingen vorm te geven.’ Ze creeëren een soort instant communities waarin ze schoonmaken, grasmaaien, op kinderen passen, boterhammen smeren en luisteren. ‘Onze rol staat altijd ter discussie: zijn we schoonmakers, slechte entertainers, kunsternaars?’ Het meest bekend zijn ze misschien wel geworden met BlueGorilla, een ontregelende performance die ze in de Amsterdamse Bijlmer, Diemen en Osdorp, maar ook in Berlijn, Finland en Sao Paulo uitvoerden. Het duo, vermomd als gorilla en ranke blauwe danseres, duikt op en verdwijnt op parkeerplaatsen, donkere trappenhuizen, busstations en andere onherbergzame plekken, terwijl ze een dans uitvoeren die kan variëren van cheek to cheek tot wilde disco en acrobatiek. Toevallige voorbijgangers proberen zich te verhouden tot dit vreemde schouwspel. Is het echt wat ze zien?
Taal voor Eenzaamheid is het eerste project van Alice en Olivia met deze leeftijdsgroep en eenzaamheid vinden ze voor hen een interessant onderwerp: ‘Het is een taboe, maar maakt tegelijkertijd deel uit van het dagelijks leven. Het is niet alleen negatief.’ Ze moeten in korte tijd dit project van de grond krijgen. Het meeste werk wordt gedaan door kunstvakdocent Elvira, met wie ze nauw samenwerken. Ze borduurden voort op het thema waar Elvira al mee bezig was in haar lessen: eten. Daar werd eenzaamheid aan toegevoegd. Soms moet je vooral praktisch zijn, vinden Alice en Olivia.
‘De eerste bijeenkomst hebben we een spel gedaan over eten en eenzaamheid en emoties. We hadden allerlei voedsel meegenomen en de leerlingen kwamen tot verrassende en grappige sketches. Ze lieten bijvoorbeeld een worstje over zijn eenzaamheid praten: “Oh, ik ben zo eenzaam in mijn plastic velletje”. Ook de vraag wat het allereenzaamste voedsel is, werd uitgespeeld.’ Het idee van een restaurant met eenzaamheids-eten werd door de leerlingen omgevormd tot een bar waar je zeven ingrediënten die voor verschillende emoties staan, kan laten mixen tot een smakelijke cocktail: Bar Lonely. Alle vijftien leerlingen hebben een rol. Sommigen bouwen mee aan de bar, anderen mixen de cocktails, weer anderen doen de presentatie, zingen een lied of brengen een gedicht ten gehore. ‘Ja, dit project past goed in het soort performances en educatieve projecten dat MOHA de afgelopen jaren heeft uitgevoerd’, vinden Alice en Olivia. ‘Een relaxte groep leerlingen die leuk met elkaar omging. Bepaald niet moeilijk dus. Het was mooi geweest als we meer tijd hadden gehad om een band met de leerlingen op te bouwen en research te doen.’
Michaja Langelaan
Meer informatie over MOHA: www.mohaproject.com
