Drie onderzoekers van het Verwey-Jonker Instituut gingen op zoek naar de mogelijkheden van social design voor het vraagstuk van de eenzaamheid. Ze trokken op met de kunstenaars/vormgevers van Voor Eenzaamheid en zagen hoe hun projecten in de praktijk werkten.

In het rapport ‘Wat social design vermag. Verkenning van de mogelijkheden om eenzaamheid tegemoet te treden’ concluderen Freek de Meere, Wilco Kroes en Astrid Huygen dat ze ‘grote potentie’ zien voor de eenzaamheidsprojecten die social designers tot nu toe ontwikkeld hebben. En dat is goed nieuws, want de reguliere projecten, gericht op het bestrijden van eenzaamheid blijken doorgaans weinig effect te sorteren.

De projecten van Voor Eenzaamheid richten zich volgens de onderzoekers vooral op emotionele eenzaamheid en doen dat op basis van wederkerigheid. De kunstenaars houden zich niet bezig met herkenbaarheid van eenzaamheid (zoals hulpverleners vaak doen) want ze gaan er vanuit dat elk mens het gevoel van eenzaamheid kent en over dit onderwerp kan meepraten. Het is daardoor ook eenvoudiger om met de projecten veel mensen te bereiken.

Er is sprake van een ‘speldenprik’, zeggen de onderzoekers, maar wel van een zinvolle speldenprik. Door de onorthodoxe aanpak kunnen reguliere eenzaamheidsbestrijders veel leren van kunstenaars/vormgevers. Het is echter de vraag in hoeverre de projecten van Voor Eenzaamheid ook echt verandering brengen in dit taaie maatschappelijke vraagstuk. Ze richten zich niet op het ‘bestrijden’ van eenzaamheid, maar veeleer op het delen van ervaringen en gevoelens. De onderzoekers hebben geen effectonderzoek gedaan naar de effecten van deze speldenprikken.

Vooralsnog doen ze een aantal aanbevelingen. De projecten zouden meer betekenis kunnen krijgen als kunstenaars en hulpverleners meer samenwerken, zodat ze elkaar over en weer kunnen stimuleren. Ten tweede zou het design-proces breder aangepakt kunnen worden, bijvoorbeeld door betrokkenen en deelnemers meer input te laten leveren. En ten derde zou er meer sturing kunnen zijn: welk project en welke kunstenaar past het best in welke context.

Lees hier het hele onderzoek ‘Wat social design vermag’ (2013)
Frank de Meer, Wilco Kroes, Astrid Huygen
Verwey-Jonker Instituut, Utrecht

Lees hier het interview met onderzoeker Frank de Meere van het Verwey-Jonker Instituut

Lees hier het artikel op www.socialevraagstukken.nl ‘Ben jij ook wel eens eenzaam?
mei 2013