Ze hoopt ooit een vaste plek als humanistisch raadsvrouw te krijgen. Nu moet Lizette Schoenmaker (30) nog genoegen nemen met een werkervaringsplek in het Eduard Douwes Dekker verpleeghuis. Voor haar afstuderen schreef ze een scriptie over existentiële eenzaamheid onder jongvolwassenen. ‘De emotionele heftigheid van mijn eenzaamheid zwakte af en ik kreeg vaste grond onder de voeten.’

Wat heb je van je scriptie opgestoken?

‘Mijn respondenten vertelden me hoe zij hun gevoelens van eenzaamheid beleefd hadden. Die verhalen boden mij de gelegenheid om daar voor mijzelf antwoorden op te bedenken. Analoog aan het vers van de middeleeuwse Duitse mysticus Meister Eckhart: ‘Duisternis noem mij broeder, zodat ik niet bang ben voor wat ik zoek’, kon ik van een afstand naar mijzelf kijken en boven mijn eigen gevoelens uitstijgen. Door mijn eigen eenzaamheid onder ogen te zien en te bestuderen hoefde ik er niet meer zo bang voor te zijn. Het gevolg was dat de emotionele heftigheid van mijn eenzaamheid afzwakte en dat ik als het ware vaste grond onder mijn voeten kreeg. Therapeutisch werkte die scriptie voor mij in die zin dat ik meer inzicht kreeg in eenzaamheid als existentieel gegeven die ik zelf moest leren te dragen. Dat heeft me erg geholpen om meer vertrouwen in mezelf te krijgen. Want als je niet vertrouwt op je innerlijke morele raadgever en niet het avontuur van het leven durft aan te gaan, wat mij gebeurd is, dan blijf je eenzaam.’

Hoe is dat zo gekomen?

‘Rond mijn twintigste verschoof er ineens veel in mijn leven. Ik ging op kamers wonen en in diezelfde tijd overleed mijn vader na een leven van ziekte. Ik zat daardoor ineens zonder een doel in mijn leven – ik had me er namelijk op ingesteld hem te verzorgen. Ik wist helemaal niet wat ik wilde – ik heb maar liefst drie studies gedaan – noch wie ik was en wat mij onderscheidde van anderen. Ik voelde me ontzettend onzeker en schaamde me ook voor mezelf. Ik zat almaar op mijn kamer en zag dagenlang eigenlijk niemand. Achteraf denk ik dat die gevoelens van toen goeddeels terug te voeren zijn op mijn weigering de geborgenheid van het ouderlijk huis achter me te laten en ook het protestantse schuldbesef speelde een rol. Ik durfde eenvoudigweg niet de stap te zetten om mijn eigen leven te leiden.’

Wat is daarin veranderd?

‘Ik was totaal niet voorbereid op de vrijheid die in mijn leven kwam. Door existentialistische filosofen te lezen, zenmeditatie en mijn afstudeerproject heb ik mezelf in mijn ziel gekeken en ben ik erachter gekomen dat eenzaamheid niet alleen negatief is. In de kern komt het erop neer dat iedereen er alleen voor staat en je zelf aan de gang moet met je leven. Als je dat eenmaal beseft, heb ik gemerkt, word je daar sterker van. Ik zeg niet dat ik al zo ver ben, maar het is wel mijn streven om vrij door het leven te gaan. Te vertrouwen op mijn eigen kunnen en niet meer afhankelijk te zijn van de waardering van anderen.’

Heb je in je werk nog iets aan je eigen ervaringen?

‘Ik denk dat ik me goed kan inleven in mensen die eenzaam zijn. Ik sta met hen als het ware op gedeelde grond. We moeten het hier met elkaar rooien, dat besef heb ik heel sterk, en dat vraagt om mededogen, geduld en empathie. Een belangrijke drijfveer voor mij is toch wel dat ik de mensen voor wie ik geestelijk verzorger ben niet alleen wil laten in hun eenzaamheid. Er schuilt een zekere ironie in dat ik nu het werk doe waar ik vroeger bij mijn vader niet aan toe mocht komen.”

Ben je nou niet meer bang voor eenzaamheid?

‘Wat mij nog altijd angst aanjaagt is de gedachte om als single door het leven te gaan. Dat heeft misschien ook met mijn levensfase te maken, ik ben dertig, vrouw en de biologische klok tikt nu eenmaal door. Ik gruw er van als ik eraan denk dat ik in de nabije toekomst geen relatie zou hebben; het lukt me totaal niet om daar een positieve draai aan te geven. Ik zou blijven verlangen naar de vertrouwdheid en – waarom niet – de gezelligheid van een relatie en de pijn van het gemis blijven voelen. En toch moet je ook deze “ongewenste vrijheid” accepteren en ten volle leven.’

Lizette Schoenmaker organiseert zingevingsavonden voor studenten:
’t Diepe in: https://www.facebook.com/tdiepein
(Marty PN van Kerkhof)